DEVAM: 17- İSTİNCA
BABI
60 - (265) وحدثنا
أحمد بن الحسن
بن خراش.
حدثنا عمر بن
عبدالوهاب.
حدثنا يزيد
(يعني ابن
زريع) حدثنا روح
عن سهيل، عن
القعقاع، عن
أبي صالح، عن
أبي هريرة، عن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم؛ قال: "إذا
جلس أحدكم على
حاجته، فلا
يستقبل
القبلة ولا
يستدبرها".
[:-609-:] Bize Ahmed b. el-Hasen b. Hiraş da tahdis etti. Bize Ömer
b. Abdulvehhab tahdis etti. Bize Yezid -yani b. Zurey' - tahdis etti. Bize
Ravh, Suheyl'den tahdis etti. O Ka'ka'dan, o Ebu Salih'ten, o Ebu Hureyre'den, o Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'den şöyle buyurduğunu nakletti:
"Sizden biriniz
ihtiyacını karşılamak için oturduğu takdirde kıbleye yüzünü de, arkasını da
dönmesin. "
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir; Tuhfetu'l-EşrM, 12858
NEVEVİ ŞERHİ: "Bize Ahmed b. Hasen b. Hiraş tahdis etti ... Ebu
Hureyre (radıyalIahu anh)'dan" Darakutni dedi ki: Bu hadis Suheyl'den
mahfuz değildir. Aslında bu İbn Aclan'ın rivayet ettiği bir hadistir. O bu
hadisi Ravh'tan ve başkalarından nakletmiştir.
Ebu
Said Herevl'nin torunu Ebu'l-Fadl da şöyle demektedir: Bu hadiste hata Ömer b.
Abdulvehhab'dan kaynaklanmaktadır; çünkü bu Muhammed b. Aclan'ın, el-Ka'ka'dan
rivayet ettiği bir hadis olarak bilinmektedir. Bu isnadta ise Suheyl'den
sözkonusu edilmemektedir. Bunu Umeyye b. Bestam, Yezid b. Zurey'den doğru bir
şekilde, Ravh'dan, o İbn Aclan'dan, o Ka'ka'dan, o Ebu Salih'ten, o Ebu Hureyre
(radıyalIahu anh)'dan, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den diye uzun
uzadıya rivayet etmiştir. Ömer b. Abdulvehhab'ın rivayet ettiği (bu) hadis ise
muhtasardır.
Derim
ki: Bu gibi hususlarda olumsuz etkileyici tenkit açıkça görülmemektedir. Çünkü
burada Suheyl ile İbn Aclan'ın bu hadisi birlikte dinlemiş oldukları ancak onun
İbn Aclan'dan rivayetinin meşhur olduğu şeklinde yorumlanır. Derim ki: Suheyl'
den ibaresini Ebu Davud, Nesai ve İbn Mace de ancak İbn Aclan cihetinden
zikretmişlerdir. Ebu Davud bunu İbnu'l-Mubarek'ten, o İbn Aclan'dan, o
Ka'ka'dan diye, Nesai ise Yahya b. Aclan'dan, İbn Mace, Süfyan b. Uyeyne ve
Muğire b. Abdurrahman ile Abdullah b. Reca el-Bekki'den, üçü de İbn Aclan'dan
diye rivayet etmişlerdir. Allah en iyi bilendir.
Senette
geçen Ahmed b. Hiraş'ın babasının adı olan "Hiraş" noktalı hı iledir.
DAVUDOĞLU AÇIKLAMA: Sened'e dair: Bu rivayetin senedi hakkında Dare-Kutnî
şunları söylemiştir. Bu hadis Süheyl'den mahfuz değildir. Onu ancak İbni Aclan
Ravh ve başkalarından rivayet etmiştir. «Ebu Said-i Herevî'nin torunu Ebu'l
Fadl ondaki hatanın Ömer b. Abdilvahab'dan ne'şet ettiğini, hadisin Muhammed b.
Aclan tarikiyle Ka'kaa'dan rivayet edildiğini, Süheylin o isnad'da. zikri
geçmediğini söylemektedir. Hadisi doğru olarak Ümeyyetü'bnü Bistam Yezid b.
Zürey 'den o da Ravh'tan, o da İbni Aclan'dan, o da Ka'kaa'dan, o da Ebu
Salih'den, o da Ebu Hureyre'den, o da Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) den
uzun bir şekilde rivayet etmiştir. Ömer b. Abdillab'ın hadisi muhtasardır.
Fakat Nevevî burada hadise dokunacak bir şey görmemekte ve hadis, Süheyl ile
İbni Acîan'ın ikisinin birden dinlediklerine hamlolunur. Yalnız İbni Aclan'in
rivayeti şöhret bulmuştur» demektedir.